Voorjaar 2020: Het is crisis. Het coronavirus, COVID-19, waart rond in de wereld. Ook en zelfs nadrukkelijk in de ouderenzorg. Zorgpersoneel verliest in korte tijd bewoners waar ze vaak al een jarenlange band mee hadden. Ze krijgen te maken met dilemma’s: hun zorghart waarmee ze er voor de bewoners willen zijn, maar ook de bezorgdheid voor hun eigen gezondheid en die van hun familie. ‘Het is een marathon’, wordt gezegd: doorbikkelen en volhouden. Iedereen hoopt dat het de volgende week rustiger wordt en er steeds minder bewoners ziek zijn geworden. Hier en daar wordt al de vraag gesteld naar wat er overblijft van de initiatieven en de betrokkenheid, straks ná corona. Valt het dadelijk allemaal weer weg en gaan we gewoon verder alsof er geen crisis is geweest? Kunnen we dat? Willen we dat?
Herstellen én groeien
Nu gewoon doorgaan, schouders er onder en sterk zijn, zou jammer zijn. Dan verandert er niets. Wanneer de rust weer meer is teruggekeerd, is het belangrijk stil te staan bij wat er is gebeurd. Dat ieder doorvoelt en accepteert wat er is gebeurd. Samen terugkijken naar dat wat niet goed ging, om het in de toekomst te verbeteren. Nog belangrijker is het om juist de dingen die goed gingen te zien en op waarde te beoordelen. Zodat we deze dingen zeker behouden en zelfs verder kunnen uitbouwen. Dat is veerkrachtig zijn. Veerkracht is de vaardigheid om bij tegenslag en stress weer te herstellen en er door te groeien1. Dit kan natuurlijk altijd ieder voor zich doen, maar het is ook juist de verantwoordelijkheid van de organisatie om dit samen te doen.
Als organisatie
Laat ook de organisatie terugveren, reflecteren, waarderen en verder groeien en laat dit niet alleen bij de individuele zorgprofessional. In de aanpak van crisismanagement is vaak de laatste fase de evaluatiefase. Een fase waarin vooral het voorkomen in de toekomst van een zelfde crisissituatie centraal staat. Het reflecteren in een veerkrachtige organisatie is echter niet alleen gericht op het voorkomen van dat wat niet goed ging. Een veerkrachtige organisatie heeft daarnaast ook de focus liggen op de dingen waar de organisatie juist in de crisis goed in is gebleken. Ook voor het uitbouwen en verder doorontwikkelen van deze kwaliteiten worden acties benoemd en plannen opgesteld. Laten we dus na deze coronacrisis niet alleen het infectieprotocol aanscherpen of het inkoopproces van beschermingsmiddelen nog beter coördineren. Laten we na de crisis juist oog hebben voor de aanwezige kwaliteiten en deze waarderen.
Zoals de kwaliteiten ‘initiatief nemen’ en ‘samenwerken’ die naar voren kwamen toen de psychologen, geestelijk verzorgers en teamcoaches de handen ineensloegen om een crisisondersteuningsteam op te richten voor de eigen medewerkers.
Of toen bleek dat dat ene woonzorgcentrum diep geworteld is in de wijk en een belangrijke spilfunctie heeft. In een teamoverleg ontstond het creatieve idee van een ontmoetingscabine in de tuin. Een teamlid liep direct naar de containerverhuurder aan het einde van de straat om het te regelen. En terwijl de containerverhuurder druk bezig was met het installeren van de cabine, maakte de bakker van de overkant alvast gebakjes voor de bewoners en hun familie op de eerste dag van de feestelijke opening. De kwaliteiten ‘creativiteit’, ‘initiatief nemen’ en ‘netwerken’ zijn hier kwaliteiten die gekoesterd moeten worden en vooral nog meer gebruikt mogen worden in de toekomst.
Doorgroeien
Kortom maak nu dus ook plannen voor de toekomst. En stel deze plannen niet te voorzichtig op. Ze mogen risico’s bevatten. We leren en ontwikkelen immers juist door risico’s te nemen, door te vallen en weer op te staan. Zo is er voor het komende jaar het plan opgesteld om te kijken hoe het crisisondersteuningsteam en dat wat daar geleerd is een permanente rol kan spelen in het kader van het al lopende programma ‘Duurzame inzetbaarheid’. Hierover volgen binnenkort met ook de HR adviseurs de eerste verkenningen. Het woonzorgcentrum met de centrale functie in de wijk gaat nu elk half jaar brainstorm sessies organiseren. Samen met de ondernemers uit de wijk en andere belangstellenden oplossingen voor lopende problemen zoeken. Er is door het bestuur van het woonzorgcentrum al een apart budget beschikbaar gesteld.
Crisis als kans
Als het hoogtepunt van de crisis voorbij is, als de dagen niet alleen maar meer bestaan uit overleven en ad hoc reageren, plan dan tijd in om samen terug te kijken. Voel en accepteer, kijk naar wat beter kan, maar kijk vooral ook naar dat wat goed gegaan is. Wees er trots op en bouw deze kwaliteiten verder uit in je team, als MT als RvB, als organisatie.
1 ‘Optimisme, Hoop, Veerkracht, Zelfvertrouwen’ door Matthijs Steeneveld, uitgeverij Boom, pagina 78